De arbeidsinspectie op bezoek
Als horecaondernemer kunt u op een dag (onverwachts) bezoek krijgen van de Nederlandse Arbeidsinspectie. De inspecteurs van de Arbeidsinspectie controleren of u zich aan de wet- en regelgeving houdt op het gebied van werk en inkomen. Maar wat betekent dat precies?
Bevoegdheden van de Arbeidsinspectie
De Arbeidsinspectie heeft ruime bevoegdheden en kan onaangekondigd langskomen. Ze mogen onder meer de werkplek betreden, documenten inzien en werknemers bevragen. Dit reden voor hun bezoek kan zijn op basis van eigen waarnemingen, maar ook naar aanleiding van klachten of (anonieme) tips/meldingen. Daarnaast kan de Arbeidsinspectie (ook) een inspectie uitvoeren als er een ernstig ongeval heeft plaatsgevonden op de werkvloer.
Bij een inspectiebezoek wordt er vooral gelet op werktijden (Arbeidstijdenwet), betaling onder het minimumloon (Wet minimumloon), illegale werknemers (Wet arbeid vreemdelingen), geen of slechte naleving van de arbeidswetgeving (Arbowet) en overige risico’s voor de veiligheid of gezondheid van werknemers.
Jonge werknemers: extra aandacht vereist
In de horecabranche zijn doorgaans veel jonge werknemers werkzaam. Onder meer ten aanzien van werktijden en rustperioden dient u als horecaondernemer hiervoor extra aandacht te hebben. Voor jongeren gelden immers afwijkende aantal werkuren en rustperioden.
Zo mogen werknemers onder de 16 jaar alleen lichte werkzaamheden verrichten. Ze mogen niet werken in ruimtes waar alcohol wordt geschonken, tenzij het om een verplichte stage gaat. Voor 13- en 14-jarigen geldt dat zij uitsluitend op niet-schooldagen mogen werken en nooit op zowel zaterdag als zondag in dezelfde week. Voor 15-jarigen gelden ruimere werktijden, maar ook zij mogen geen industriële arbeid verrichten, zoals werken met een geautomatiseerde afwasmachine. Jongeren van 16 en 17 jaar mogen meer uren werken, maar schooltijd “telt mee” als arbeidstijd en een verplichte rustperiode is vereist. Daarnaast is maaltijdbezorging pas vanaf 16 jaar toegestaan.
Hoe te handelen bij een bezoek?
Horecaondernemers zijn in beginsel verplicht om mee te werken aan een onderzoek van de Arbeidsinspectie. Maar de medewerkingsplicht houdt ook in dat u niet verplicht bent om actief bewijs tegen uzelf aan te leveren.
Daarnaast geldt de identificatieplicht: u moet de identiteit van uw werknemers kunnen aantonen. Wanneer een inspectie overgaat in een verhoor, heeft u het recht om te zwijgen. De inspecteur moet u hierop wijzen door middel van een ‘cautie’ af te geven. Dit betekent dat alles wat u vanaf dat moment zegt, tegen u gebruikt kan worden.
Om een bezoek van de Arbeidsinspectie zo goed mogelijk te laten verlopen, is het aan te raden om hiervoor een (intern) protocol op te stellen, althans de betreffende leidinggevende op de werkvloer vooraf te instrueren zodat hij weet wat hij kan verwachten en wat hij wel en niet moet doen. Zo is het is verstandig om bij een inspectiebezoek de inspecteurs altijd met z’n tweeën te woord te staan; terwijl de ene persoon het gesprek met de inspecteurs voert, kan de andere notuleren.
Het is daarnaast van belang om direct helderheid te verkrijgen over de aard en de grondslag van het onderzoek: wie heeft de leiding over de inspectie? Wat is het doel ervan? Gaat het om een bestuursrechtelijke controle of om een strafrechtelijk onderzoek? In dat laatste geval kunt u vragen wie als verdachte wordt aangemerkt en van welke strafbare feit, of feiten, er sprake zou zijn. Wanneer er opsporingsbevoegdheden worden ingezet, is het aan te raden te vragen naar het bevel of de machtiging waarop deze bevoegdheden zijn gebaseerd (en hier een kopie van te maken).
Sancties en gevolgen
Als de Arbeidsinspectie constateert dat u zich niet aan de regels houdt, kan dit verstrekkende gevolgen hebben. Afhankelijk van de ernst van de overtreding kan er een waarschuwing volgen, een boete worden opgelegd, of zelfs in een stillegging van uw horecaexploitatie resulteren. Ook kan uw exploitatievergunning in gevaar komen. Wanneer u het niet eens bent met een boete, kunt u een zienswijze indienen, bezwaar maken en, indien nodig, in beroep gaan. Let op: dit betreffen korte termijnen.
Voor minder ernstige overtredingen kan eerst een schriftelijke waarschuwing worden gegeven. In dat geval krijgt u de kans om de overtreding binnen een gestelde termijn te herstellen. Gebeurt dat niet, dan volgt alsnog een boeterapport. In ernstige gevallen kan de inspectie direct een boeterapport opmaken en wordt de boeteoplegger ingeschakeld. Die neemt vervolgens een beslissing over de hoogte van de boete.
Strenger boetebeleid per 1 februari 2025
Per 1 februari 2025 is het boetebeleid strenger geworden voor overtredingen met betrekking tot illegale arbeid (Wet arbeid vreemdelingen). De nieuwe Beleidsregel boeteoplegging Wet arbeid vreemdelingen 2025 introduceert hogere boetes en een meer gedifferentieerde aanpak. Werkgevers die opzettelijk de wet overtreden, kunnen een boete tot 150% van het normbedrag krijgen, terwijl bij beperkte verwijtbaarheid een verlaging tot 50% mogelijk is.
Een inspectiebezoek kan dus grote gevolgen hebben voor (de continuïteit van) uw horecaonderneming. Zorg ervoor dat u aan de regelgeving voldoet en een veilige en eerlijke werkomgeving creëert en behoudt. Door proactief te handelen en goed op de hoogte te zijn van uw rechten en verplichtingen, voorkomt u zoveel als mogelijk problemen.
Heeft u te maken met een bezoek van de Arbeidsinspectie of wilt u in dit verband meer weten? Neem dan contact op met een van onze specialisten van Meester Advocaten